Το παρελθόν στο παρόν μέσα από τις “ΜΝΗΜΕΣ” του Λυκείου των Ελληνίδων Λήμνου

Την Κυριακή, 14 Απριλίου, το Λύκειο των Ελληνίδων Λήμνου, υποδέχτηκε στον φιλόξενο χώρο τέχνης ΑΠΟΘΗΚΗ, μια εκλεκτή συντροφιά που έφερε το παρελθόν στο παρόν για να μας θυμίσει την πορεία του τόπου μας και των ανθρώπων του στο πέρασμα του 20ου αιώνα.

Η εκδήλωση αφορούσε την παρουσίαση του ψηφιακού φωτογραφικού λευκώματος ‘ΜΝΗΜΕΣ’, το οποίο περιλαμβάνει τη συλλογή 350 περίπου φωτογραφιών με τοπία, γεγονότα, ιστορικά πρόσωπα, κοινωνικές εκδηλώσεις και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής από διάφορες χρονικές περιόδους του 20ου αιώνα  και ψηφιοποιήθηκε από το ΛτΕ Λήμνου με επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού το 2021.

Η παρουσίαση είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς οι ομιλητές κατά το ξεφύλλισμα του λευκώματος αποκάλυψαν πολλά περισσότερα από αυτά που μαρτυρούν οι φωτογραφίες στην πρώτη ανάγνωσή τους. Το κοινό από την πλευρά του, ανέσυρε από τη μνήμη δικές του εμπειρίες, συμπληρώνοντας αυτή την αποκαλυπτική διαδρομή στο παρελθόν.

Την έναρξη πραγματοποίησε η πρόεδρος του ΛτΕ Λήμνου κα Θελίνα Φιλίππου, μιλώντας για την πρωτοβουλία του ΔΣ να διαφυλάξει το πολύτιμο αυτό υλικό μέσω χρηματοδότησης που διεκδίκησε στο πλαίσιο της πρόσκλησης του ΥΠΠΟΑ για την διαφύλαξη και ανάδειξη της Άυλης Πολιτιστικής
Κληρονομιάς. Η συγκεκριμένη συλλογή δημιουργήθηκε το 1994 από δωρεές οικογενειών της τοπικής κοινωνίας στο νεοσύστατο σχετικά τότε Λύκειο των Ελληνίδων Λήμνου, προκειμένου να παρουσιαστεί στην έκθεση Μνήμες που πραγματοποίησε το ΛτΕ Λήμνου το 1995.

Η φιλόλογος, κα Δέσποινα Βογδάνου – Κωνστάντιου, η οποία συντέλεσε στην ίδρυση του τοπικού Παραρτήματος του ΛτΕ ως δήμαρχος Μύρινας κατά την περίοδο 1990-1994, έκανε στη συνέχεια μια σύντομη παρουσίαση του λευκώματος σχολιάζοντας κάποιες από τις θεματικές ενότητες που αυτό περιλαμβάνει:

ΔΙΑΦΗΜΗΣΗ

• Αμπελοκαλλιέργεια, παραγωγή κρασιού, «πάτημα», αποθήκευση σε πήλινα πιθάρια για να γίνει η ζύμωση.
• Καλλιέργεια, συλλογή και επεξεργασία του «λευκού χρυσού» της Λήμνου, του περίφημου μπαμπακιού της.
• Καλλιέργεια του φημισμένου σταριού της Λήμνου, «ποικιλία σκληρού σιταριού Λήμνος» που υπάρχει μέχρι και σήμερα.
• Τα πρώτα αγροτικά μηχανήματα στη Λήμνο.
• Οι γεωπόνοι του κτήματος του Παλλημνιακού Σχολικού ταμείου εκπαιδεύουν τους νέους γεωργούς, αγροτόπαιδες και αγροτονεάνιδες.
• Αλιεία & σπογγαλιεία που ήλθε στο νησί μας με τους πρόσφυγες της Παλιάς Κούταλης που ίδρυσαν και το ομώνυμο χωριό τη Νέα Κούταλη.
• Υφαντική.
• Εξασφάλιση του κρέατος στο νοικοκυριό και το νερό ως κοινοτικό αγαθό.
• Αστιβιές για το άναμμα του φούρνου.
• Η Α’ γενιά λεωφορείων ξεκινά στο 1927 και τα πρώτα ταξί.
• Διάφορες εκδηλώσεις της ζωής στο νησί, όπως αγιασμό των υδάτων, παρελάσεις, πανηγύρια, ξεφαντώματα, Καθαρή Δευτέρα και Πρωτομαγιά,  εκκλησίες επιβλητικές πετρόχτιστες και  καμπαναριά, γυναίκες καθισμένες στο σκλί, πεζούλι του σπιτιού, για κουβεντολόι, ποδοσφαιρικές ομάδες, η «Ηλεκτρική Δ. Ντόντου, η πρώτη φιλαρμονική του Δήμου, με δωρεά του Λήμνιου Βέργου ή Σφυρή από Δάφνη.
• Ο Ελευθερωτής της Λήμνου, Παύλος Κουντουριώτης.
• Οι βασιλείς Παύλος και Φρειδερίκη στη Λήμνο (1947) για τα βιβλιάρια προικοδότησης.
• Ο μεγάλος πολιτικός Ελευθέριος Βενιζέλος.
• Εγκαίνια μνημείου για τους εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς στα Ρηχά νερά.
• Εγκαίνια αρχαιολογικού Μουσείου από τον Υπουργό Προεδρίας Κωνσταντίνο Τσάτσο, μετέπειτα Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
• Εγκαίνια της «Μαρούλας» στον Κότσινα.
• Η ίδρυση της Νέας Μαδύτου, στη θάλασσα δίπλα από το Λιμάνι.
• Νοσοκομείο Λήμνου.
• Αφιέρωμα στο Μούδρο.

Ο φωτογράφος κ. Παντελής Πραβλής ακολούθως, δημιουργός του ψηφιακού λευκώματος (φωτογράφιση-επεξεργασία-επιμέλεια), μίλησε για το ρόλο της φωτογραφίας ως τεκμήριο του χώρου και του χρόνου, τονίζοντας την ιδιαίτερη σημασία της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, στη διατήρηση όχι μόνο της μνήμης, αλλά και πολύτιμων πληροφοριών που διέφυγαν πλέον της φθοράς του χρόνου με την ψηφιοποίηση.

Καρδιά της παρουσίασης αποτέλεσαν οι μαρτυρίες των κ. Χρήστου Κολλερού (λαογράφου), κας Σόφης Χαψή (απογόνου της οικ. Χαψή – Ψωμότραγου), κας Όλγας Κουντουρά και κ. Χρήστου Κουντουρά (απογόνων του γεωπόνου Αθ. Κουντουρά), κ. Χρίστου Κακαρνιά (πρώην προέδρου του Παλλημνιακού Σχολικού Ταμείου), όλοι εκ των δωρητών του φωτογραφικού υλικού. Ακούστηκαν ήθη και έθιμα του Κάσπακα, ιστορίες τραυματιών πολέμου, οικογενειακές ιστορίες μόχθου για την παραδοσιακή αμπελοκαλλιέργεια στον ‘Αγών του Σαλόνικος’, μια σύνοψη για τη σημασία της περιόδου βαμβακοκαλλιέργειας στη Λήμνο, στοιχεία για την εκπαίδευση αγροτόπαιδων και αγροτονεανίδων καθώς και για τη συμβολή του Κτήματος Μητρόπολης στην αγροτική ζωή και οικονομία του τόπου με έμφαση στη γεωργοκτηνοτροφική έκθεση του 1956.

Τις προσωπικές μαρτυρίες των ανωτέρω, μετέτρεψε τέλος, ο λαογράφος κ. Ραφαήλ Γιανέλλης σε μνημονικό ίχνος και φορέα της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας κάνοντας μια διαφορετική πρόταση ανάγνωσης της παλιάς φωτογραφίας.

Στην παρουσίαση παρευρέθηκαν ο αντιδήμαρχος ψηφιακού μετασχηματισμού, τουρισμού, δημοσίων και διεθνών σχέσεων του Δήμου Λήμνου κ. Δημήτρης Μπουλώτης, ο επικεφαλής της παράταξης «Ισχυρή Λήμνος» και δημοτικός σύμβουλος κ. Θωμάς Λούκας, η πρόεδρος του Παλλημνιακού Σχολικού Ταμείου κα Χριστίνα Σακαρίκου και εκλεκτοί καλεσμένοι.

ΔΙΑΦΗΜΗΣΗ

Το ψηφιακό φωτογραφικό λεύκωμα αποτελεί ένα σύγχρονο εργαλείο διατήρησης, διάδοσης και μελέτης της λημνιακής λαογραφίας. Έχει εκτυπωθεί σε ένα φυσικό λεύκωμα ως μοναδικό αντίτυπο και σύντομα θα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του ΛτΕ Λήμνου https://www.lykeionellinidonlimnou.gr/ ως ψηφιοποιημένο αρχείο.