Η κυβέρνηση προχωρά σε μία από τις σημαντικότερες θεσμικές αναδιαρθρώσεις στο πεδίο της δόμησης και των αδειοδοτήσεων, δημιουργώντας τον Εθνικό Οργανισμό Κτηματολογίου & Ελέγχου Δόμησης.

Ο νέος φορέας (ΕΟΚΕΔ) θα αναλάβει την έκδοση και τον έλεγχο οικοδομικών αδειών σε ενιαίο επίπεδο, αντικαθιστώντας το σημερινό μοντέλο λειτουργίας των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ) που είναι κατακερματισμένο και παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις σε ταχύτητα, στελέχωση και αποτελεσματικότητα.

Η επίσημη παρουσίαση της μεταρρύθμισης έγινε στο Υπουργικό Συμβούλιο την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου από τους Υπουργούς κ.κ. Σταύρο Παπασταύρου και Δημήτρη Παπαστεργίου και τον Υφυπουργό κ. Νίκο Ταγαρά. Ο στόχος είναι η ψήφιση του σχετικού νομοθετήματος έως το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2026.

Την εξαγγελία για το νέο φορέα είχε κάνει από την 89η ΔΕΘ, στις 6 Σεπτεμβρίου 2025, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοινώνοντας ότι οι πολεοδομίες (Υπηρεσίες Δόμησης – ΥΔΟΜ), ως προς τις λειτουργίες έκδοσης και ελέγχου των οικοδομικών αδειών, θα μεταφερθούν από τους Δήμους και θα ενταχθούν οργανικά στο Ελληνικό Κτηματολόγιο.

ΔΙΑΦΗΜΗΣΗ

Η σημερινή κατάσταση στις ΥΔΟΜ

Σήμερα, μόλις 185 από τους 332 δήμους της χώρας διαθέτουν ΥΔΟΜ, ενώ 28 μεγάλοι δήμοι με πληθυσμό άνω των 25.000 κατοίκων δεν έχουν καθόλου πολεοδομική δομή.

Σε αρκετές περιοχές μία υπηρεσία εξυπηρετεί έως και εννέα όμορους δήμους, στοιχείο που οδηγεί σε καθυστερήσεις πολλών μηνών.
Το 35% των ενεργών υπηρεσιών στελεχώνεται από μόλις δύο μηχανικούς, ενώ περίπου 650 στελέχη αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι η αξιολόγηση των ΥΔΟΜ από τους πολίτες διαμορφώνεται στο 3,4/10 το 2025.

Μεταφερόμενες αρμοδιότητες στον νέο Οργανισμό

Σύμφωνα με την παρουσίαση, στον υπό σύσταση Οργανισμό εντάσσονται οι αρμοδιότητες των Υπηρεσιών Δόμησης που σχετίζονται:

ΔΙΑΦΗΜΗΣΗ

1) Με την έκδοση οικοδομικών αδειών

Μεταφέρονται πλήρως οι διαδικασίες που σήμερα εκτελούνται από τις ΥΔΟΜ, όπως:
• Προέγκριση οικοδομικών αδειών
• Διαδικασίες βεβαίωσης όρων δόμησης
• Έλεγχος φακέλων και παρεκκλίσεων

Διαβίβαση υποθέσεων στο ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. όπου απαιτείται
• Δειγματοληπτικοί και καταγγελτικοί έλεγχοι νομιμότητας αδειών
• Διακοπή εργασιών ή ανάκληση άδειας όταν διαπιστώνονται παραβάσεις

2) Με τον έλεγχο κατασκευών και αυθαιρέτων
Ο νέος φορέας αποκτά αρμοδιότητα σε όλα τα στάδια ελέγχου της κατασκευής, από την έναρξη του έργου έως την ολοκλήρωση. Συγκεκριμένα:
• Έλεγχος τήρησης των εγκεκριμένων σχεδίων
• Αυτοψίες σε κατασκευές
• Επιβολή προστίμων και διακοπής εργασιών
• Διαχείριση φακέλων αυθαιρέτων & επικίνδυνων κατασκευών
• Κατεδαφίσεις & συμμορφώσεις
• Έκδοση Πιστοποιητικών Ελέγχου Κατασκευής (Π.Ε.Κ.) μετά την ολοκλήρωση

ΔΙΑΦΗΜΗΣΗ

3) Δειγματοληπτικός και στοχευμένος έλεγχος με τεχνητή νοημοσύνη
Μία από τις νέες κρίσιμες αρμοδιότητες που μεταφέρονται είναι η καθιέρωση μηχανισμού κεντρικής εποπτείας:
• 30% των πράξεων θα ελέγχεται δειγματοληπτικά
• Το σύστημα θα λειτουργεί σε risk-based βάση
• Οι έλεγχοι θα προτεραιοποιούνται σε περιοχές με υψηλή αυθαιρεσία ή περιβαλλοντική ευαισθησία

Αρμοδιότητες που παραμένουν στους Δήμους

Στους Δήμους παραμένει ο πολεοδομικός σχεδιασμός, δηλαδή:
• Χρήσεις γης
• Ρυμοτομικές μελέτες
• Αναπλάσεις & επεκτάσεις σχεδίων πόλεων
• Χαρακτηρισμοί οδών, κοινόχρηστων & κοινωφελών χώρων
• Συμμετοχή σε ΤΠΣ και χωροταξικά θέματα

Τι φέρνει ο νέος φορέας

Με τον νέο Οργανισμό εγκαθιδρύεται ένα πανεθνικό σύστημα αδειοδοτήσεων και ελέγχων, όπου η διαχείριση των υποθέσεων θα γίνεται ψηφιακά και με ενιαίους κανόνες. Θα εφαρμοστεί risk–based μοντέλο εποπτείας, όπου το 30% των πράξεων θα ελέγχεται δειγματοληπτικά μέσω αλγοριθμικής αξιολόγησης κινδύνου, με στόχευση σε περιοχές υψηλής παραβατικότητας . Παράλληλα εισάγεται διπλός έλεγχος πριν την έναρξη εργασιών και υποχρεωτικό Πιστοποιητικό Ελέγχου Κατασκευής με την ολοκλήρωση κάθε έργου.
Στο επίπεδο του θεσμικού πλαισίου, κωδικοποιείται όλη η πολεοδομική νομοθεσία σε 477 άρθρα και δημιουργείται Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης που θα συγκεντρώνει πολεοδομικά, χωροταξικά και περιβαλλοντικά δεδομένα σε ένα ενιαίο πληροφοριακό υπόβαθρο.

Διαφάνεια και ισονομία

Σε πολιτικό επίπεδο, η κυβέρνηση συνδέει τη μεταρρύθμιση με την ενίσχυση του κράτους δικαίου στην ιδιοκτησία, τον εξορθολογισμό του δημόσιου μηχανισμού και την ψηφιακή εξυπηρέτηση του πολίτη. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά:
«Η προστασία και αξιοποίηση της ιδιοκτησίας κάθε πολίτη με διαφάνεια και ισονομία βρίσκεται στον πυρήνα της ιδεολογίας της Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Με την πρωτοβουλία αυτή επιτυγχάνουμε κάτι πολύ παραπάνω από μία γραμμική μετακίνηση υπηρεσιών δόμησης. Ενισχύουμε τη Δημόσια Διοίκηση, παρέχουμε πιο ποιοτικές υπηρεσίες στον πολίτη, ενοποιούμε τους κανόνες, που πλέον θα ισχύουν οριζοντίως για όλους… Επιλέγουμε να απαντήσουμε στις προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας με την οργάνωση του χώρου και την πλήρη ψηφιακή διαδρομή για τον κύκλο ζωής του ακινήτου και όχι να παραμένουμε στο παρελθόν, τη δυσλειτουργία και τη γραφειοκρατία.»

ΔΙΑΦΗΜΗΣΗ

Πηγη protothema.gr